Haring (Clupea harengus)
(mede met bron visbureau)
Het volksvoedsel van de vroegere jaren, uitgegroeid tot een delicatesse voor bijna iedere Nederlander. Waarvan de kreet “haring in het land, dokters aan de kant”, nog steeds opgeld doet. De haring is een slanke, vrij kleine vis met één korte vin op de diepblauwe rug. Zijn graten zijn zacht. Ongeveer een kwart van zijn lichaamslengte kan uit vet bestaan. Haringen leven met honderdduizenden tegelijk in scholen en voeden zich met plankton en de allerkleinste zeediertjes. Noordzeeharing wordt acht tot tien jaar oud. Na twee tot drie jaar is de haring volwassen en ongeveer twintig centimeter lang. De vis gebruikt zijn kieuwzeven om het voedsel achter te kunnen houden dat met het zeewater zijn geopende bek instroomt en gefilterd via zijn kieuwen weer wegvloeit. De haring komt voor in zowel koude wateren als water met een gematigde temperatuur.
Hollandse Nieuwe oftewel “maatjesharing”, waarbij na de maand augustus de benaming “Hollandse Nieuwe” vervalt. Dit omdat in de maand mei, als de haring voldoende vet is, begonnen mag worden met het vangen van deze. Dit duurt doorgaans tot de maand juli. Wat niet inhoudt dat de kwaliteit daarna minder is. De benaming “maatjesharing” verwijst naar het biologische stadium waarin de haring gevangen wordt. Op het moment dat de haring gevangen wordt, heeft zich nog niet opnieuw hom of kuit gevormd. Na het jaarlijks paaien is de vis telkens weer “maagdelijk”. De aanduiding maatje is uiteindelijk een verbastering van het woord maagdje.
Haring, en vis in het algemeen, vormen een rijke bron aan voedingsstoffen. Ze leveren bijvoorbeeld veel eiwit van uitstekende kwaliteit. Eiwit, wat belangrijk is voor de opbouw en het herstel van spieren, organen, ons zenuwstelsel en het bloed. Haring is en vette vis, maar dat vet bestaat voor een belangrijk deel uit onverzadigde vetzuren. Die zijn goed om hart-en vaatproblemen te voorkomen. En mag “Hollandse Nieuwe” heten als hij goed vet, en op de traditionele Hollandse manier gekaakt, gezouten (pekelen) en gefileerd is. Na het vangen en kaken en pekelen gaat de haring de diepvries in. Invriezen is bij wet geregeld en is nodig ter voorkoming dat de mogelijke haringworm de consument besmet en ziek maakt. Ingevroren haring kan maandenlang worden bewaard.
Haringkaken, het haringkaken dat nodig was voor een goede kwaliteit en om de haring te ontdoen van zijn ingewanden is uitgevonden door de Nederlander Willem Beukelszoon en wel eind veertiende eeuw.
In de historie heeft de haring in de geschiedenis van de lage landen altijd al een voorname rol gespeeld. De eerste bewoners waren vissers, het land was moerassig en overstroomde vaak. In de late Middeleeuwen was de haringhandel een hoofdpijler van de economie. Het gaf voor een deel welvaart aan plaatsen zoals Amsterdam, Veere, Maasluis, Vlaardingen en Zuiderzeehavens zoals Enkhuizen.
De haringvisserij was de opmaat tot de latere successen van de kooplieden in de republiek, de grondslag voor de Gouden Eeuw. Het accent van de visserij kwam in de negentiende eeuw meer en meer te liggen op kustplaatsen als Scheveningen, Katwijk, Noordwijk, Zandvoort en Egmond.
Vroeger in het jaar 1947, en als oorsprong van “Vlaggetjesdag” ontstond de eerste publiciteit. De media begonnen aandacht te schenken aan de start van het haringseizoen. Alvorens uit te varen werd de Vloot in de vissersplaatsen uitbundig versierd met vlaggen. Langs de kade paradeerde de inwoners en de bezoekers van het feestelijk moment van het halen van de “Nieuwe Haring”, welk gepaard ging met de haringrace. Het was een strijd wie als eerste vissersplaats de Hollandse nieuwe aan wal bracht. Van hier uit is ook de oorsprong van “Koninginneharing”, het traditionele aanbieden van de “Nieuwe Haring” aan de koningin.
Vlaggetjesdag, vanuit de vroegere gedachten kent men in Nederland niet meer, hiervoor zijn andere feestelijkheden ontstaan welke plaatsvinden omstreeks het tijdstip dat de haring weer in het land is.
Ook dat heeft een historie gekregen en wel in de vorm van een veiling van het “eerste vaatje haring”. De haring wordt daarvoor, na het aanbieden van de reders, door de keurmeesters van de afdeling vis van de afdeling van de Rijksdienst voor keuring van Vee en Vlees beoordeeld (het vetgehalte is hiervoor van groot belang) en officieel geveild op de Scheveningse visafslag. De opbrengst hiervan is bestemd voor een goed doel.
Wetenswaardigheden
In de stad Vlaardingen wordt ieder jaar in de maand juni het Loggerfestival gehouden en kent zijn “Burgemeestersharing”, dit ter vervanging van het vroegere traditionele Vlaggetjesdag, ook kent Vlaardingen een Visserijmuseum.
Haringrecept
|
